Παρασκευή 26 Μαΐου 2017

Η Αλεξανδρινή βιβλιοθήκη από τον ιδρυτή της Πτολεμαίο έως την βασίλισσα Κλεοπάτρα




Η Πτολεμαϊκή περίοδος  από την ίδρυση της Βιβλιοθήκης μέχρι τον θάνατο του τελευταίου Φαραώ της αρχαίας Αιγύπτου, της βασίλισσας Κλεοπάτρας.


   Μπορούμε με ασφάλεια να εικάσουμε ότι η ίδρυση της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου αποτελούσε μέρος του οράματος του Αλεξάνδρου για την πόλη που έκτισε. Είναι όμως αμφίβολο αν ο Αλέξανδρος, ο οποίος πεθαίνει εννέα χρόνια μετά την ίδρυση της Αλεξάνδρειας, πρόλαβε να δει το όραμά του να υλοποιείται. Οι μελετητές θεωρούν ότι η Βιβλιοθήκη ολοκληρώθηκε από τον πρώτο Πτολεμαίο, τον επιλεγόμενο Σωτήρα, έναν από τους Διαδόχους.

Επί των τριών πρώτων Πτολεμαίων, του Σωτήρος (323-283), του Φιλαδέλφου (283-246) και του Ευεργέτου (246-222 π.Χ.) η βιβλιοθήκη γνώρισε αυξανόμενη άνθηση, καθώς οι βασιλείς ξόδευαν τεράστια ποσά τόσο για την εξασφάλιση βιβλίων όσο και για την προσέλκυση λαμπρών προσωπικοτήτων από κάθε γωνιά του ελληνικού κόσμου ως επισκεπτών (διάσημη περίπτωση επισκέπτη ήταν ο Αρχιμήδης) ή ως σταθερών ενοίκων του Μουσείου.

Η απόκτηση βιβλίων εξασφαλιζόταν (α) με την αγορά ή/και με την ανταλλαγή τόμων, με δωρεές και κληροδοτήματα (όπως το φημολογούμενο κληροδότημα της βιβλιοθήκης του Αριστοτέλη), (β) με μάλλον αθέμιτους τρόπους, όπως η κατάσχεση των πρωτοτύπων, τα οποία είχαν αρχικά εξασφαλιστεί μόνο για να αντιγραφούν (τέτοια ήταν η περίπτωση του επίσημου κρατικού αθηναϊκού αντιτύπου των τριών μεγάλων τραγικών του 5ου αι.). Σύμφωνα με τον θρύλο, οι αρχές της Αλεξάνδρειας υπέβαλλαν σε έλεγχο κάθε επισκέπτη που έπιανε στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Σε περίπτωση που ανακαλυπτόταν ότι κουβαλούσε βιβλία, οι τόμοι κατάσχονταν και ο ιδιοκτήτης αποζημιωνόταν.

Η αρχή της παρακμής τοποθετείται από τη βασιλεία του Πτολεμαίου Δ του Φιλοπάτορος (221-204 π.Χ.) και εξής. Οι λόγοι ήταν κυρίως δύο: (α) η δημιουργία ανταγωνιστικών κέντρων γνώσης, όπως η Πέργαμος, που συγκρότησε μια επίσης λαμπρή βιβλιοθήκη, (β) η αυξανόμενη επιρροή της ρωμαϊκής δύναμης, η οποία εξελικτικά καθιστά την Αίγυπτο προτεκτοράτο της αναδυόμενης αυτοκρατορίας στερώντας της πλούτο, δύναμη και πολιτική επιρροή. Η βιβλιοθήκη δεν παύει να εμπλουτίζεται (ο Μάρκος Αντώνιος, για παράδειγμα, δώρισε μεγάλες ποσότητες βιβλίων), αλλά τίποτα δεν είναι όπως παλιά.



Σύγχρονη ανάπλαση παπυρικών κυλίνδρων




Κατά την ύστερη ελληνιστική εποχή, επέρχεται η πρώτη μεγάλη καταστροφή στη συλλογή της Βιβλιοθήκης, η οποία συνδέεται με τη δυναστική της βασίλισσας Κλεοπάτρας Ζ’ της Φιλοπάτορος με τον αδελφό της Πτολεμαίο ΙΔ και την παρουσία στη Ρώμη του Ιουλίου Καίσαρα. Ο Καίσαρας τάχθηκε στο πλευρό της Κλεοπάτρας στη διαμάχη αυτή. Όταν, το 48 π.Χ., ο στόλος του αποκλείστηκε στο λιμάνι από τα πλοία του Πτολεμαίου, ο Καίσαρ, για να ξεφύγει, αντέδρασε πυρπολώντας τα ίδια του τα πλοία και μαζί τα πέριξ του λιμανιού. Η φωτιά επεκτάθηκε αναπόφευκτα και στον χώρο του Μουσείου και κατέκαψε μέρος της συλλογής της Βιβλιοθήκης. Η έκταση της καταστροφής δεν μπορεί να υπολογιστεί· σίγουρα δεν ήταν όμως τέτοια που να αφανίσει τη Βιβλιοθήκη. 

Πηγή : 


http://bibliotikitisalexandreias.blogspot.gr/ - Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου